Baltık ülkeleri ve Polonya’da ikinci COVID-19 dalgası şiddetlenirken, küresel sağlık krizi yalnızca sağlık sistemlerini, işletmeleri ve genel olarak toplumu değil, medyayı da rahatsız ediyor. Pandemi, Baltık Devletleri ve Polonya’nın korona virüsle mücadele çabalarını baltalamak için yanlış ve yanıltıcı bilgiler yaymak için kullanılmaya devam ediyor.
Kasım 2020’de Litvanyalı analiz grubu Debunk EU, karantina önlemleri, aşılama programları, NATO tatbikatları ve Litvanya, Letonya, Estonya ve Polonya’nın virüsle savaşma konusundaki genel yetenekleri hakkındaki makaleleri analiz etti.
Polonya ve Baltık devletlerindeki medyanın analizi
Analiz grubu, Baltık Devletleri ve Polonya’daki 47 kaynaktan İngilizce, Estonca, Letonca, Litvanca, Lehçe ve Rusça olarak yanlış ve yanıltıcı bilgiler içeren 213 makaleyi inceledi. İncelenen makalelerin potansiyel okuyucu kitlesi 6,6 milyondu. Analistler ayrıca Facebook’ta Litvanya dilinde COVID-19 hakkında 108 yanıltıcı veya yanlış gönderi keşfetti.
Baltık Ülkeleri ve Polonya’da COVID-19 hakkında yanlış veya yanıltıcı bilgilerin dinamikleri, Kasım 2020.
Estonya
Estonya’da COVID-19 hakkında yanlış ve yanıltıcı bilgiler iki gruba ayrıldı. Debunk EÜ’nün baş analisti Laima Venclauskienė, bazı makalelerin ülkenin anti-salgın tedbirlerine odaklandığını söyledi. İkinci kategori NATO’ya odaklandı. Örneğin, ittifakın açıklamaları bölgesel istikrar, yerel halkın refahı ve COVID-19 bağlamında sağlıklarına tehdit oluşturmaktadır. Bu tür yazılarda “Covid-19’a rağmen NATO askeri tatbikatları devam ediyor” mesajının altını çizdi.
Bahsedilen haberler
Debunk EU tarafından ortaya çıkarılan haberler
Estonya’da COVID-19 ile ilgili en önemli haberler, Kasım 2020.
Estonya’da COVID-19 ile ilgili en önemli haberler
L. Venclauskienė’ye göre, COVID-19 ile ilgili hata bilgilerinin en çarpıcı örneklerinden biri, portal telegram.ee tarafından yayınlanan bir makaledir. Web sitesine göre, COVID-19 için PCR testini oluşturan Kary Mullis, pozitif bir test sonucunun kişinin hasta olduğu anlamına gelmediğini söyledi. Bu bilgiler Reuters haber ajansı tarafından araştırılmış ve açıklanmıştır. Makalede ayrıca “zorunlu bir koruyucu maske takmanın şüphesiz mahremiyetin çok müdahaleci bir parçası olduğu” şeklinde yüksek sesli ifadeler de yer alıyordu. Dahası, “bazı uzmanlar” tarafından desteklenmesi muhtemel bir başka iddia, pandemiye bağlı karantina kısıtlamalarının “topluma ve insan sağlığına virüsün kendisinden çok daha zararlı” olduğudur.
Benzer makaleler, bilgilerin yalnızca kısmen doğru olduğu haberler içeriyordu. L. Venclauskienė’ye göre, pandemi ve bununla ilişkili belirsizlik, bu tür teknolojinin kullanımı için mükemmel bir temadır.
Letonya
Letonya’da, ülkenin salgınla başa çıkma yeteneği hikayesi de yayıldı. Araştırmaya göre Letonya, Rus makalelerinin sayısıyla ayırt edildi. Ankete katılan makalelerin %5,9’u Letonca ve %94,1’i Rusça idi.
Kasım 2020’de Letonya’da COVID-19 hakkında dile göre sahte ve yanıltıcı makaleler.
Debunk EU baş analistlerine göre, Rusça içerik de en geniş kitleye ulaştı. Ek olarak, kapsam açısından ölçüldüğünde kontrast daha güçlüydü. Orada, Letonya %0,2’nin biraz altındaydı. Bu bilgi, Letonya nüfusunun Rusça konuşan kısmını etkilemek için esas olarak Kremlin kontrolündeki medya tarafından yayıldı.
Litvanya
7 Kasım 2020’de, Litvanya’daki yanıltıcı COVID-19 raporlarının sayısı önemli ölçüde arttı. L. Venclauskienė’ye göre, “Virüsün ilk dalgasında olduğu gibi ülkede uygulanan karantina nedeniyle yanlış ve yanıltıcı bilgi akışı muhtemelen arttı”.
Letonya’da olduğu gibi, devletin COVID-19’la savaşamaması hakkındaki bilgiler, yanlış bilgileri yaymak amacıyla Litvanya’ya yayıldı. Bu makalelerin çoğu infa.lt.’de yayınlandı. Bu web sitesinin editörü Arvydas Daunys, makalelerini sartas.lt, sputnik.lt ve laisvaslaikrastis.lt gibi web sitelerinde yayınlamasıyla tanınır. Litvanya Devlet Güvenlik Bakanlığı’na göre, son ikisinin ülkede Rusya yanlısı propaganda yaydığı biliniyor.
Kasım 2020’de Litvanya’da en yaygın COVID-19 haberi.
Kasım 2020’de ulaşılan Litvanya’daki COVID-19 hakkında en öne çıkan hikayeler.
En geniş kitleye ulaşan makale rubaltic.ru tarafından 25 Kasım 2020 tarihinde ve aynı gün news-front.info tarafından yayınlandı. Debunk EU’ya göre makale Litvanya sağlık sistemi hakkındaydı.
Boş hastaneler, aşılardaki “mikroçipler” ve koruyucu maskelerin neden olduğu yaralanmalarla ilgili komplo teorileri sadece çevrimiçi medyada değil sosyal ağlarda da yayılıyordu. Kasım ayında Debunk EU, Litvanya segmentindeki 108 Facebook gönderisini inceledi ve COVID-19 hakkında yanıltıcı bilgiler buldu. Bu mesajlar 615 ile 26.700 üyeli 28 gruba dağıtıldı. Debunk EU, yanlış bilgilerin %92,7’sinin Litvanyaca yayınlandığını tespit etti. Sadece küçük bir kısmı, %7,3, Rusça yayınlandı. Neabejingi Facebook grubu, yanıltıcı ve yanlış COVID-19 bilgilerini yaymada en aktif gruptu.
Kasım 2020’deki etkileşim sayısına göre COVID-19 hakkında en yanıltıcı veya yanlış bilgiler içeren Facebook gönderileri.
Litvanya’daki en önemli COVID-19 haberleri
Analiz döneminde, “Litvanya COVID-19’la savaşmıyor” öne çıkan haberlerdi (%32,2). Hacim açısından, haberler daha da baskındı (%69,6). İkincisi, haberlerin amacı Litvanya’ya başarısız bir devletin resmini vermekti. Rubaltic.ru ve news-front.info gibi Kremlin dostu web siteleri, ülkede yerel medyadan çok daha geniş bir erişime sahiptir. Litvanya’daki Kremlin ile ilgili medyanın katılımı, dil kapsama analizinden açıkça anlaşılıyor. Raporlarda Litvanya dili baskın olmakla birlikte (%73,3), Rus dili de benzer bir pay almıştır (%78,8).
Araştırma, Facebook’taki baskın sorunun “COVID-19 nedeniyle özgürlük kısıtlamaları” olduğunu ortaya çıkardı. Bu, karantina, zorla maske kullanımı ve sosyal mesafe gibi önlemleri gözden düşürmek için kullanıldı. Bazı yayınlar korona virüs tehdidini hafifletmeye ve Litvanya’nın pandemiyle mücadeledeki başarısız çabalarına dikkat çekmeye çalıştı.
En duyarlı yayın, Litvanya Parlamentosu üyesi Dainius Kepenis’ten alıntı yapan makaleler içeriyordu. Sık sık eylem ihtiyacını ve aşının etkinliğini sorguluyor. Ayrıca rapor edilen enfeksiyonların sayısını da sorgular. Gönderi birçok Facebook grubu tarafından paylaşıldı. Debunk EU tarafından yapılan bir analiz, insanların hükümet yetkilileri tarafından yayılan bilgilere tepki verme eğiliminde olduğunu göstermiştir. Halkı harekete geçirmeyi ve salgınla başarılı bir şekilde mücadele etmeyi zorlaştıran kesinlikle bu tür makalelerdir.
Polonya
L. Venclauskienė’ye göre, aşı Polonya makalelerinin ana konusuydu. Haberler, Polonya’daki ilk aşı sevkiyatı için ilaç şirketleriyle yapılan anlaşmalar hakkındaydı. Ayrıca hükümetin genel aşı programına ilişkin bilgiler de dağıtıldı.
COVID-19 tehdidinin abartıldığını iddia eden makaleler en geniş kitleye ulaştı. Araştırmaya göre, yeni tedbirlerin getirilmesi ve tatillerde seyahat etmeme uyarısı ile bağlantılı olarak benzer bir bilgi dalgası tetiklendi.
Bahsedilen haberler
Debunk EU tarafından ortaya çıkarılan haberler
Kasım 2020’de Polonya’daki en önemli COVID-19 haberleri.
Polonya’da COVID-19 ile ilgili en önemli haberler
Kasım ayı başlarında, “Polonyalı doktorlar, araştırmacılar ve sağlık uzmanlarından Polonya makamlarına ve medyasına yazılan bir kamu mektubu” raporu tartışıldı. Mektup, 35’i kayıtsız uzman, 39’u diş hekimi olmak üzere 177 hekim tarafından imzalanan online dilekçe olarak gönderildi. Mektupta durumun kritik olmadığı, bu nedenle katı kısıtlamalara gerek olmadığı belirtildi. Ayrıca “mevcut durum insan haklarını ihlal ediyor”. Litvanya’daki Rus kaynaklarının Ekim ayında söylediği gibi, “Belçikalı doktorlar olağanüstü hâl ilan edilmediğini söylediler”.
Debunk EU’ya göre, Kasım ayında Polonya portalı nczas.com tüm ülkelerde en yanlış bilgileri dağıttı. Başka bir Polonya web sitesi wykop.pl, okuyucular açısından başı çekti.
Kasım 2020’de kaynaklar ve potansiyel okuyucular.
Kasım ayındaki dezenformasyon analizi Debunk EU’dan analistler tarafından gerçekleştirildi. Litvanyalı baş analist Balys Liubinavičius analize katıldı. Laima Venclauskienė ve Agnė Eidimaitė katıldı. Estonya’nın baş analisti Enel Ehrenhaft, Letonya’nın baş analisti Kristine Skujina-Troksa ve Polonya’nın baş analisti Magdalena Wilczyńska da katıldı.
Dezenformasyon analiz grubu Debunk EU
Debunk EU, yanlış bilgileri araştıran ve medya eğitimi kampanyaları yürüten bağımsız bir sivil toplum kuruluşudur. Debunk EU, Baltık ülkelerinin yanı sıra ABD ve Kuzey Makedonya’da da analizler yapıyor. Organizasyon, Financial Times ve Deutsche Welle gibi medya devlerinin dikkatini çekti. Debunk EU, Amerika Birleşik Devletleri, Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve Sırbistan da dahil olmak üzere 17 ülkede faaliyetlerini sundu.
Tercüme: A55. Başlık resmi: Kebox, AdobeStock.
Ayrıca okuyun
- İnformNapalm’dan 2020’deki en iyi ve en popüler makaleler
- Ukrayna savunma bakanlığı mobil uygulama Cura’nın gönüllü geliştiricileriyle iş birliğini güçlendiriyor
- Deniz hukuku uzmanlarına göre Kırım’da Rus nükleer silahları var
Kaynağa link atarak paylaşırsanız seviniriz! Creative Commons – Attribution 4.0 International – CC BY 4.0. Facebook, Twitter ve Telegram’da InformNapalm’ın sayfalarını takip edin. InformNapalm’a nasıl destek verebileceğiniz hakkında okuyun.
