İnformNapalm, Ukrayna hibrit savaş analiz grubu Kriz Medya Merkezi başkanı Lyubov Tsybulska tarafından geliştirilen refleksif kontrol üzerine bir makale yayınlıyor. Materyal daha önce uchoose.info web sitesinde yayınlandı.
1970’lerde FBI, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir suç profili çıkarma bölümü başlattı. Buradaki fikir, suçları çözmek için seri katiller ve cinsel suçlular arasındaki farklı kalıpları profilleri üzerinden incelemekti.
Davranış örüntülerindeki işlevler
O zamanlar, Birleşik Devletler’deki tüm cinayetlerin %1’ini seri cinayetler oluşturuyordu ve faillerin birçok ortak yanı vardı. Seri katiller ve cinsel suçlular birçok ortak şekilde davranırlar. Seri katiller genellikle cinsel motivasyona sahiptirler, genellikle kendi ırklarını hedef alırlar, kurbanın bazı eşyalarını saklama eğilimindedir ve cinayetin “şehvetini” yeniden yaşamak için olay yerine geri dönerler. Bu nedenle FBI, katilleri cezbetmek ve tutuklamak için tüm bu kalıpları kullanmaya karar verdi. Sonra medyayla birlikte manipülasyon amacıyla yanlış bilgiler yayınlama fikri ortaya çıktı. John Douglas ve Mark Olshaker’in yazdığı Mindhunter dizisinde bu konu hakkında daha fazla bilgi.
Profillemenin arkasındaki fikirlerden biri, davranışlarını etkilemek için rakibin kapsamlı bir çalışması ve mantığının anlaşılmasıdır. FBI tarafından kullanılan yöntemler, refleksif kontrolün harika bir örneğidir. On yıl önce, FBI’dan önce, Sovyet araştırmacıları titiz bir refleksivite çalışmalarına başlamıştı.
Bir düşmanın bir kararın amaçlarını veya nedenlerini diğerine aktardığı süreç (a process by which an enemy transfers the reasons or grounds for making a decision to another).
Bu tanım, Sovyet, daha sonra Amerikalı psikolog ve 1960’larda “dönüşlü oyun” teorisinin kurucusu olan Vladimir Lefebvre tarafından önerilen tanımdı.
Hepsi Soğuk Savaş’ın ortasında oldu. Bilgi, rakiplerin teknik başarılarından övündükleri harika bir savaş alanıydı. Güvenlik hizmetleri ve medya önemli araçlar olarak hizmet etti. Hem Sovyetler Birliği hem de ABD, sürekli olarak yüksek savunma maliyetleriyle karşı ekonomiyi tehdit ederek ve zayıflatarak güçlerini göstermeye çalıştı. Sovyetler Birliği, sahte balistik füzelerle Batı istihbarat teşkilatları için askeri geçit törenleri düzenledi. Amaç, Batı’yı Sovyet robotik kapasitesinin gerçekte olduğundan çok daha büyük olduğuna ikna etmekti. Sovyetler Birliği, büyük görünen sahte füze başlıklarıyla gösteriler düzenledi.
Refleksivitenin arkasındaki fikir
O zaman bir rakibi manipüle etmenin kaç yolu olduğu anlayışı ortaya çıktı. “Refleksivitenin” arkasındaki amaç, rakibin davranışını, kararının gönüllü olmadığını anlamayacak şekilde değiştirmektir. Ayrıca bunu çok geç fark eden mağdur için her zaman bir dezavantaj vardır. Önce Sovyetler, sonra da Ruslar refleksif kontrole çok dahil oldular.
Sovyet ve modern Rus askeri stratejistlerinin birçok yayını var. Refleksif kontrol terimi, Rus Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı’nın stratejik belgelerinde bulunur. Strateji uzmanlarının fenomeni anlayışı, seçici, özellikle modellenmiş durumlara kadar uzanır.
Refleksif kontrol terimi
Rusya Savunma Bakanlığı tarafından askeri eğitim kurumlarında görevli yüksek komuta ve öğretmenler için yayınlanan “Askeri Düşünce” dergisinin Ekim sayısında, diğer konuların yanı sıra, bir deniz harekâtı bağlamında refleksif kontrol tartışılıyor.
Sosyolog Irina Sitnova şöyle yazıyor: “Deniz cerrahisinde olası psikolojik eksiklikler, konsantrasyon güçlüğü ve geçici hafıza kaybını içerebilir. Örneğin, bir asker ne yapacağını ve hangi sırayla yapacağını unuttuğunda. Aynı zamanda “sahte delilik” da olabilir. Bu, bir askerin basit hesaplamalar veya mantıksal bağlantılar yapamayacağı anlamına gelir. Tüm ekip zihinsel zayıflıktan etkilenebilir. Bu koşullar bize rakibimizi etkileme fırsatı verir. Eylemlerimizin yardımıyla bir algı ve düşünce yanılsaması yaratma fırsatına sahibiz”.
Şöyle devam ediyor: “Ayrıca, bir savaş durumu algısını bozabilir, karar verme sürecini veya tüm karar verme sürecini baltalayabiliriz. Düşmanın yanlış sonuçlara varmasına yardımcı olabilir, olumsuz eylemi teşvik edebilir ve misyonun hedefleriyle ilgili olmayan konularda farkındalık yaratabiliriz. Refleksif kontrol her zaman insanların bilinçsiz işleyişiyle bağlantılıdır”.
Kritik hassas durularda kurnazlık ve maskeleme, güç gösterisi, daha fazla hazırlık veya hareket. Yanlış bilgi, panik ve olumsuz duygular yaratmak için söylentiler yaymak. Toplum, ordu, polis ve güvenlik hizmetleri tarafından hoş görülmeyen kabul edilemezin uygulanması.
Perception Management
“Refleksif” yaklaşımın batı eşdeğeri, meşhur bir algısal yönetim teorisidir. ABD Savunma Bakanlığı belgeleri, “algı yönetimini” “yabancı izleyicilere” karşı eylem olarak tanımlar. Bu, Amerikan ve Rus görüşleri arasında önemli bir fark olduğu anlamına geliyor. Kremlin, kendi halkını etkilemek için hem jeopolitik hem de dahili olarak refleksif kontrolü aktif olarak kullanıyor. Amerikan yöntemi aynı zamanda karşı tarafın da bir “özne” olduğu anlamına gelirken, Rus ordusu bir “nesne” den söz ediyor. Rusya, herhangi bir ülke ile ilişkisine bakılmaksızın refleksif kontrol teknolojisi uygulamaktadır. Bu, Rusya ile aralarındaki ilişkinin iyi olduğunu düşünenlerin aynı zamanda refleksif kontrollü özel operasyonların hedefi olduğu anlamına geliyor.
Amerikalı yazarların eserlerine bakılırsa, “algı yönetimi” nin genellikle “stratejik iletişim” ve “kamu diplomasisi” bağlamında tartışıldığı görülebilir. Bu nedenle, Amerikan yöntemi “yumuşak kaynaklara” ve daha az saldırgan yıkıcılığa çok daha fazla odaklanıyor. FBI, birkaç yıldır Algı Yönetimini terörizm, kritik altyapıya yönelik saldırılar ve casusluğun yanı sıra ulusal güvenliğe yönelik en büyük sekiz tehditten biri olarak listeledi.
ABD istihbarat servisinin siber komuta başkanı Tuğgeneral Matteo Martemucci, diğer şeylerin yanı sıra şunları söylüyor: “Taktik düzeyde, algı yönetimi, gelenekleri ve siyasi ortamı anlayan bir asker kadar basit olabilir. Bu yüzden yerel halkla uğraşırken güneş gözlüğünü çıkarıyor. Bu, Amerikan askerlerinin uzakta tutulması gereken ruhsuz robotlar olduğu fikrine karşı çıkmak içindir”.
Refleksif kontrol için ortam kullanımı
Martemucci, medyanın refleksif kontrol için kullanımına ilişkin şu örneği veriyor: Lübnanlı Hizbullah örgütü, daha önce İsrail savaş uçakları tarafından askeri bir hedefin saldırıya uğradığı bir yerde “öldürülen kadın ve çocukları” göstererek derin bir psikolojik etki yarattı. İsraillilerin kasıtlı olarak masum sivilleri vurduğunu iddia ettiler. “Görüntüler göndererek ve medyayı manipüle ederek, Hizbullah küresel medyayı bir savaş çarpanı olarak kullanabildi, bu da dünyanın İsrail hava saldırılarını sorgulamasına ve prensip olarak kınamasına yol açtı”.
Propaganda kavramı
İngiliz araştırmacı Phillip Taylor “Zihin Cephaneleri” adlı kitabında “Algı Yönetimini” büyük ölçüde propaganda ile eş tutmaktadır. Propaganda, birçok insan için hâlâ dramatik olarak olumsuz çağrışımlara sahip bir kelimedir, bu nedenle genellikle bundan kaçınılır. Taylor (ve Martemucci), propagandanın “bir başlatıcı lehine ikna süreci” olarak tanımlanan, değerden bağımsız bir kavram olduğunu savunuyor.
ABD Savunma Bakanlığı tarafsızlık iddiasını destekliyor ve propagandayı “bir grubun görüşlerini, duygularını, tutumlarını veya davranışlarını bir başlatıcı lehine etkilemeyi amaçlayan ulusal hedefleri destekleyen herhangi bir iletişim biçimi” olarak tanımlıyor.
Başta sosyal medya olmak üzere teknolojik gelişmelerle birlikte refleksif kontrol olanakları artmıştır. Ukrayna’nın hibrit savaş analiz ekibi Crisis Media Center, Ukrayna siyasi liderliğinin Telegram kanalları aracılığıyla dağıtılan yanlış bilgilere dayanarak kararlar aldığını gözlemleme fırsatı buldu. Ukrayna seçimlerinden önce ve sonra özellikle önemli olan bir şey.
Ukrayna’da refleksif kontrolün psikolojik etkileri
Ukrayna örneğinde, olası tükenme ve moral bozukluğu yaratmak, sivillere karşı yöneltilen en ilgili ve en tehlikeli yansıtıcı kontrol türü olmaya devam ediyor.
“Psikolojik oyunların” anlamı bu bağlamda yukarıda bahsedilen Rus “Askeri Düşünce” dergisinde tartışılmaktadır. Tanım, “psikolojik oyunların”, yerleşik ve kabul edilmiş kurallar çerçevesinde özne ve kontrol nesnesi (saldırgan ve mağdur) arasında bir etkileşim biçimi olduğudur. Listelenen birçok “oyun biçimi” arasından ikisi özellikle ilgi çekicidir: “Düzensizlik Oyunu” ve “Saçma Oyunu”. Her ikisi de sürekli bir adaletsizlik duygusu yaratarak kaos yaratmayı hedefliyor. Burada bu alıntıların Eric Bern’in ünlü “Games People Play” kitabından olmadığına dikkat edilmelidir. Alıntılar, Rusya’nın önde gelen askeri liderliği için hazırlanmış bir ders kitabından alınmıştır.
İlovaisk şehri
Ukrayna’nın modern tarihinde böyle bir etkinin birçok örneğini kolayca bulabilirsiniz. Bu Rus senaryosunun mükemmel bir şekilde çalıştığı yere bir örnek 2014 yılında Ukrayna’nın İlovaisk kentindeydi. Rus medyası, “birçok” Ukraynalı birimin kuşatıldığını bildirdi. “Etrafı çevrili” terimi, Rus medyasından Ukrayna medyasına yayılıyor. Daha sonra Ukraynalı politikacılar tarafından ifade edilir. Aileler ve arkadaşlar askerlere telefon ediyor ve onları mevzilerini bırakmaya ve verilen emirleri görmezden gelmeye teşvik eder. Bu bilgi kaosu Ukrayna tarafını zayıflatıyor. Durum kontrolden çıktı. Rus askerleri, Ukrayna askerlerinin bölgeyi terk etmeleri için bir tahliye koridoru açtıktan sonra yaklaşık 300 Ukraynalı askeri katletti.
Yeni Sancari kasabası
Küçük Yeni Sancari kasabasında yerel halk, postacılardan, görünüşe göre merkezi yetkililerden mektuplar alıyor. Yerel halk, COVID-19 ile hasta olan vatandaşların Çin’den şehre tahliye edileceğini konusunda bilgilendirildi. Bilinmeyen ölümcül hastalığın korkusu insanları sokaklara götürür. Orada otobüslere ve yolculara taş atarak saldırgan bir şekilde saldırırlar. Tüm dünya Ukraynalıların masum insanlara yönelik şiddetli, medeniyetsiz saldırılarının görüntülerini aktarıyor. Rus aktörler bu bilgileri kitlesel bir şekilde yayıyor ve Rusya’nın Ukrayna hakkında zayıf, gelişmemiş ve kurumsal olarak yetersiz bir devlet olarak önceki açıklamalarını tekrarlıyor.
Özet
Her iki durumda da saldırganlık ve nihai adaletsizlik duygusu düşmana değil “Ukraynalıların kendilerine” yöneltildi. Bu operasyonların niyeti Ruslar tarafından da sık sık tartışılıyor. Her iki durumda da Ukrayna toplumu sorunun nedeninin devletin siyasi ve askeri liderliği olduğuna ikna oldu. Gerçekten de devlet, refleksif kontrolün bir kurbanıydı.
Kaos, bilginin sürekli etkisi, olumsuz haberlerin egemenliği ve günlük yaşamın siyasallaştırılmasıyla elde edilir. Bu da kurumsal güveni zayıflatır, çatışmaya ve kutuplaşmaya yol açar. Bu dövüş ne kadar parçalı hale gelirse rakip için o kadar iyidir. Dış Rus saldırganlığının Rusya yanlısı ve Ukrayna yanlısı nüfus gruplar arasındaki gerilimle bağlantılı olduğu Ukrayna’daki mevcut koşullarda bunu başarmak özellikle kolaydır.
“Her cephede adalet” için sürekli mücadele, bir yenilgi ve çaresizlik duygusuna yol açar ve bu da dirençliliği felç eder. Burada kazananlar, güçlerini iyi dengelemeyi başaranlardır. Bu nedenle, her şey yıkıcı görünürken bunun arkasında kimin olduğunu her zaman hatırlamak önemlidir. Düşmanın bizi analiz ettiği gibi, düşmanı eşit ve tutarlı bir şekilde devlet düzeyinde analiz etmemiz gerekir. Ukrayna’daki saldırı operasyonları için kaynak yetersizliği var. Ancak, refleksif kontrol teknolojisinin yardımıyla bir saldırganı geri tutmak çok daha kolay hale geliyor.
Ayrıca okuyun
- PMC Wagner’den 183 Rus istihbarat subayının ortadan kaldırılması
- AB, Kırım’ın ilhakı nedeniyle önceki yaptırımların uzatılmasını onayladı
- Donbas’ta Rus bombardımanlarında iki Ukraynalı savunucu öldü
Kaynağa link atarak paylaşırsanız seviniriz! Creative Commons – Attribution 4.0 International – CC BY 4.0. Facebook, Twitter ve Telegram’da InformNapalm’ın sayfalarını takip edin. InformNapalm’a nasıl destek verebileceğiniz hakkında okuyun.
