Ukraynanın Böyük Britaniyadakı səfiri və Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin keçmiş baş komandanı Valeri Zalujni Kral Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun (Chatham House) konfransında Ukraynadakı münaqişəni və onun Ukrayna və dünya üçün nəticələrini müzakirə edib.
Zalujninın çıxışı Ukraynanın “Ukrainska Pravda” media platformasında da Ukrayna dilində dərc olunub.
Gələcək uğrunda mübarizədə dürüstlük
Mənə bu mühüm platformada çıxış etmək imkanı verdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. Sizin dəvətiniz mənim üçün böyük şərəfdir. Dəstəyinizə görə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Bizimlə birlikdə olduğunuz və birlikdə mübarizə apardığınız üçün təşəkkür edirəm.
Siyasi liderlərin qətiyyətsizliyinə baxmayaraq, mən inanıram ki, biz təkcə Ukrayna üçün deyil, həm də 21-ci əsrin qarşısında duran sivil dünya üçün qalib gələcəyik.
İcazə verin səmimi deyim. Yalnız dürüstlüklə prosesləri başa düşə bilərik. Mən empirik məlumatlar əsasında faktları təqdim edəcəyəm. Onların elmi olub-olmadığını mühakimə edən sizsiniz.
Demokratiya mübarizəsində Qərbin rolu
Vurğulamaq istədiyim ilk fakt “kollektiv Qərb” anlayışıdır. Bu konsepsiya yaxşı iqtisadiyyatı, demokratiyası və güclü müdafiə sistemi olan bir qrup inkişaf etmiş ölkələrə, məsələn, NATO-ya aiddir. Bunun əksinə olaraq, mərkəzi hakimiyyətə malik olan və demokratik təsisatları olmayan avtoritar dövlətlər var. Bu dövlətlərin iqtisadiyyatı adətən təbii sərvətlərə və ya planlı iqtisadi tənzimləmələrə əsaslanır və hakim elitanın maraqlarına xidmət edir.
Tarixi şərait və xalqın cəhdləri nəticəsində bəzi dövlətlər avtoritar rejimlərdən xilas olmağı bacarmışdır. Bu dövlətlərdən bəziləri Qərb dünyasına qatıldı, digərləri isə, çox vaxt avtoritar imperiyalardan gələn müqavimət səbəbindən, mədəni dünya ilə birləşmək üçün mübarizələrinə davam edirlər; bu, onların müstəqilliklərini itirmək riski daşıyır. Rəsmi olaraq müstəqilliyini itirən Gürcüstan və Belarus nümunə olaraq göstərilə bilər. İllərdir Rusiya ilə müharibə aparan Ukrayna, azadlığı uğrunda mübarizə aparır.
Müharibənin nəticələri və təsirləri
Qeyd edək ki, Belarus və Gürcüstanın müstəqilliklərini demək olar ki, qan tökülmədən itirdiklərini nəzərə alsaq, Ukrayna on ilə yaxındır ki, öz azadlığı uğrunda mübarizə aparır. Üç ilə yaxındır ki, genişmiqyaslı müharibə gedir və bu müharibə zamanı 30 mindən çox insan həyatını itirib, yüz minlərlə insan yaralanıb. Amma bu faciəyə baxmayaraq, müqavimətimizi davam etdiririk. Bu, ukraynalıların sivil Qərb dünyasına qoşulmaq istəyini açıq şəkildə göstərir. Düşmənimiz bu istəyi rədd edir və millətimizi məhv etməyə çalışır. Bunu Qolodomor (aclıq yolu ilə soyqırım), Buça və Hostomel faciələri kimi tarixi hadisələr də təsdiqləyir. Ona görə də gələcəkdə bizim bir yerdə sülh şəraitində yaşamamız mümkün deyil. Qarşılıqlı hörmətə əsaslanmayan heç bir sülh təşəbbüsü etibarlı deyil.
Qərbin aqressiyaya reaksiyası
Bu gün Ukraynada vəziyyət, Qərbin qlobal təhlükəsizlik sistemini təsir etmə istəksizliyinin bir nəticəsidir. Qərbin zəifliklərindən, xüsusən də ABŞ-nın tərəddüdlərindən istifadə edərək Rusiya, 2008-ci ildən etibarən “təhlükəsizlik sahəsini” genişləndirməyə başladı. 2014-cü ildə Ukraynaya qarşı səssiz bir müharibə başladı. Qərb bu vəziyyətə qərarsız bir şəkildə reaksiya verdi və bu, 21-ci əsrdə Avropanın ən qanlı müharibəsinə yol açdı.
Bu gün Putin Qərbi qorxutmaq üçün nüvə silahından istifadə etməklə hədələdiyi zaman, Qərb siyasətçiləri adətən seçicilərindən asılı olduqları üçün eskalasiyadan qaçmağa çalışırlar. Putinin ambisiyaları Ukrayna ilə məhdudlaşsaydı, bu bir şey olardı. Amma artıq aydındır ki, Qərb öz vətəndaşlarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün tədbirlər görməlidir.
Qərb Ukraynanı düzgün qiymətləndirmirdi. Putindən qorxan Qərb mediası əvvəlcə Ukraynanın 3 saata çökəcəyini düşünürdü, sonra bu müddət 3 günə qədər uzadıldı. Həqiqət ortaya çıxanda Qərb nüvə müharibəsindən qorxaraq ukraynalıları dəstəkləməkdən çəkindi. Bu ona gətirib çıxardı ki, Ukrayna 2023-cü ildə Rusiyaya qarşı ciddi irəliləyiş əldə edə bilmədi. Nəticədə münaqişə uzandı və qeyri-müəyyənlik yarandı. Bu, müharibəni təkbaşına bitirmək ümidinin itdiyini göstərirdi. Bu təsir bu gün hamımızı maraqlandırır.
Çin, Şimali Koreya və İranın Ukraynaya qarşı Rusiyanın tərəfində olması həqiqətən sirrdirmi? Bir çox insan Ukraynanın dəqiq coğrafi mövqeyini belə bilmir. BRİKS kimi təşkilatların ortaya çıxması ilə Qərbin reaksiyası necə olacaq. Qərb eskalasiyadan narahat olmağa davam edəcəkmi?
Ukraynanın təhlükəsizliyi və gələcək ümidləri
Digər əsas fakt müharibənin dəyişməsidir. 1953-cü ildən əvvəl məlum olan adi müharibə taktikaları artıq etibarlı deyil. 2023-cü ildən etibarən döyüş meydanına yeni silah növlərinin tətbiqi ilə yeni dövr başlayıb. Tənqidçilər, hətta əvvəllər məni sorğu-sual edən Qərb liderləri də, indi süni intellektin gətirdiyi dəyişiklikləri daha aydın ifadə edirlər. Artıq heç kim buna gülmür. Böyük Britaniyanın milli təhlükəsizlik strategiyası nəzərdən keçirilir, lakin NATO susur. Bu qlobal təhlükəsizlik üçün nə deməkdir? Hələ də qırıcı təyyarələrdən, təyyarədaşıyanlardan və bahalı raketlərdən asılıyıq? Təəssüf ki, bu münaqişənin dərsləri daha çox anlaşmaya səbəb olmadı.
Qlobal ittifaqlar və yeni təhdidlər
Biz, azadlığımız uğrunda mübarizə aparan ukraynalılar, qələbəni üfüqdə görürük. Biz üç əsas məsələ üzərində mübarizə aparırıq.
Öz təhlükəsizlik hissi
Ukraynanın ən azı 100 il hücuma məruz qalmayacağına zəmanət lazımdır. Bizim təhlükəsizliyimiz uşaqlarımızın təhlükəsizliyi ilə paralel olmalıdır. Sadə həll yolu Ukraynanın NATO-ya qoşulması və ya NATO tipli dövlət qurumuna çevrilməsidir. Bu gün başqa alternativ yoxdur.
Limitsiz inkişaf imkanları hissi
Ukraynanın hər bir vətəndaşının qeyri-məhdud imkanları olmalıdır. Bu, müharibədən dağılmış ölkəmizin yenidən qurulmasını nəzərdə tutur. Bu mövzu Qərbdə geniş müzakirə olunur. Bəs təhlükəsizlik olmadan yenidənqurma necə baş verə bilər? İnvestorların müharibə riski olan ölkəyə sərmayə qoyma şansı varmı? Təəssüf ki, cavab “xeyr”. Təhlükəsizlik olmasa, uzunmüddətli perspektivlər də yoxdur.
Ait olma hissi
Hər bir ukraynalı özünü evdə, valideynlərinin və uşaqlarının təhlükəsiz yaşadığı yerdə hiss etməlidir.
Tarixi dərslər və gələcək yolları
Burada Qərbi və ya NATO-nu tənqid etmək üçün deyiləm. Heç kim Ukraynaya qarşı heç nə borclu deyil, hətta Budapeşt Memorandumu çərçivəsində də. Ukrayna öz varlığı üçün mübarizə aparır. Ümid edirəm ki, fəlsəfə professoru Corc Santayana, tarixlərini unudanların onu təkrarlamağa məhkum olduqlarını deyərkən haqlı çıxmamış idi.
Valeri Zalujni, Ukraynanın Birləşmiş Krallıq Səfiri, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sabiq baş komandanı (2021-2024).
İnformNapalm-dan digər məqalələri oxuyun
- Qeyri-dinc nüvə enerjisi: Rosatom Rusiya qanadlı raketlərinin inkişafını gücləndirir
- Rusiyanın silah istehsalı sanksiyalara baxmayaraq davam edir
- BaumankaLeaks-2: S-400-lərin tədarükü üçün əsrin Rusiya-Hindistan müqaviləsi
Veb saytımıza bir link paylaşdığınız üçün çox sağ olun! Creative Commons – Attribution 4.0 International – CC BY 4.0. Facebook, Twitter və Telegram’da İnformNapalm səhifələrini oxuyun.
İnformNapalm-ın heç bir hökumət və ya sponsor tərəfindən maliyyə dəstəyi yoxdur. Yeganə sponsorlarımız fərdi könüllülər və oxuculardır. Siz həmçinin Buymeacoffee vasitəsilə aylıq mini ianələr etməklə İnformNapalm-a dəstək ola bilərsiniz.
