Uluslararası Gönüllü Toplumu InformNapalm okurlarımız için «Bilgi Direnişi» gurubunun bilgi güvenlik uzmanı Vyaçeslav Gusarov tarafından hazırlanmış, ilgiye değer analitik bir makale sunmaktadır. Bu makalede uzman, kendi hesaplarına dayanarak Rusya Federasyonunun Ukrayna’daki bilgi savaşı için yıllık ne kadar para harcadığı ile ilgili esrarın perdesini araladı.

Bir yıl önce eski kongre üyesi Amerikalı Dan Mica sansasyonel bir açıklama  yaptı: «Putin Ukrayna’yı kötüleme propagandası için 9 milyar dolardan fazla harcadı». Mica’nın düşüncesine göre Rusya cumhurbaşkanı hem Ukrayna’da, hem de batı dünya ile mücadelesinde propagandayı kullanıyor.

Rusya’nın propaganda savaşının maliyeti

Rusya tarafından başlatılan Ukrayna’daki savaş, tüfek, tank ve top olan geleneksel silahlarla bir dereceye kadar sürdürüldü. Askeri çatışmaların perdesi arkasında Rus saldırının bilgi bileşeni kaldı.

Bir önceki şemada bilgi faaliyetlerine ilişkin kısım kasıtlı olarak gösterilmedi, yani: radyo istihbarat (dinleme) ve radyo baskılama askeri tesisleri, broşür bastırma matbaaları, Ukrayna askerlerine provokasyon mesajları gönderen cep iletme simülatör cihazları vs.

O zaman hesaplamaya çalışalım, acaba Rusya Donbass’taki savaşın bilgi faaliyetleri için yıllık ne kadar para harcıyor.

Bu arada hemen birkaç düzeltme yapalım: Rusya’nın uyguladığı her türlü iletişimsel etkileri Ukrayna’da yapılan Rus bilgi faaliyetlerinden sayıyoruz. Bu konuda bazı detayları kaçırabilme ihtimalini dışlamıyoruz, çünkü bilgi etkileme araç çeşitleri yeteri kadar geniştir. Amacımız, Donbass topraklarının işgali ve Rusya’nın Avrupa’daki bilgi yayılması çerçevesinde Rus bilgi savaşının genel durumunu değerlendirmektir.

Rus terör ordusunun Donbass’taki muharebe desteğinden başlayalım:

а) ATO bölgesinde tespit edilen radyoelektronik mücadele (elektronik harp) araçları:

üç adet radyoelektronik mücadele ünitesi «Rtut-BМ» (1L262E kodu – 95 – 420 MHz bandında iletişim hatları ve radyo fünyelerinin bastırması) – her biri 70 milyon ruble;

REM kompleksi «Krasnuha-4» (1RL257 kodu – bölgelerin radar keşfinden muhafazası, uzak radar keşif uçaklarına karşı koyulması ve pilotsuz uçan araçların kumandası için kullanılır) – 258 milyon ruble;

«Borisoglebsk-2» kompleksi (RB-301B kodu – 1,5 – 1000 MHz bandında mobil sistemlerin ve telsiz bağlantısının bastırması ve keşif için kullanılır) – 500 milyon ruble;

b) ATO bölgesinde tespit edilen telsiz istihbarat araçları:

telsiz istihbarat kompleksi «Torn» – 100 milyon ruble;

pilotsuz kompleks «Orlan 10» (GSM mobil iletişim ağalarını bastıran REM “Leer-3” ile tümleşik) – 336 milyon ruble;

c) ATO da tespit edilen psikolojik mücadele araçları:

broşür ve gazete yayınlanması –  yıllık 10 milyon ruble. (0,2 milyon dolar);

İşgal altındaki Donbass’ın Rus yanlısı ideolojik hareketlerin desteklenmesi («Serbest Donbass», «Donetsk Cumhuriyeti», «Kale», «Lugansk’a barış», «Novorossiya», «Güney-Doğu», «Lugansk ekonomi birliği» ve diğerler) – yıllık yaklaşık 80 milyon ruble.

Rus yanlısı yerel medyaların desteklenmesi:

а) televizyon («Lugansk-24», Novorossiua TV», «1nci Cumhuriyet  kanalı», «Kale TV», «UNION-DNR», «AR-TV») – yıllık yaklaşık 180 milyon ruble;

b) Çevrimiçi Internet kanalları «Birinci Cumhuriyet – DNR TV», «Informbüro», «Donbass’ın Yurtsever Güçleri», «News-Front» ve diğerler – yıllık yaklaşık 5 milyon ruble;

c) FM-radyo («Novorossiya Radyosu», «DNR Radyosu») – yıllık yaklaşık 5 milyon ruble.

d) Federal televizyon kanal ve radyo program paketinin ara verici yoluyla yayımlanması – yıllık 2 milyon ruble;

e) basın medyası («ХХІ yüzyılı», «Belediye gazetesi», «Halk sesi» vs.) – yıllık yaklaşık 1 milyon ruble;

f) Elektronik medyaların desteklenmesi (lugansk-online.info, novorosinform.org, komitet.net.ua, dnr.today, rusvesna.su. vs.) – yıllık yaklaşık 1 milyon ruble;

Hesaplamak zor değil ki, işgal altındaki Donbass’ta ayrılıkçılığın propagandasına ilişkin bilgilendirme eylemleri için Rusya’nın federal bütçesinden yıllık harcamalar yaklaşık 274 milyon ruble ediyor (5,5 milyon dolar).

Bununla birlikte Rusya’dan Ukrayna’ya getirilen askeri teçhizat maliyeti 1,4 milyar ruble etmektedir. (25 milyon dolar).

Donbass’taki savaşın dışında Rusya, Avrupa bilgi alanında bilgi kampanyasını sürdürüyor. Bilgi etkileme yöntemlerinin çok yanlılığı ve kullanım boyutları, Kremlin’in Avrupa’da Rus yanlısı hedef kitlesini oluşturma ve ilerde bunu kendi dış politika çıkarlarında bilgi platformu olarak kullanma niyetini göstermektedir.

Öncelikle Rus medya etkileme sistemi hakkında söyleyelim:

а) Tek Rus Devlet Televizyon ve Radyo Yayın Şirketi («Rusya-1», «Rusya-2», «Rusya-24», «RTR-Planeta» «EuroNews» TV kanalları; Internet projeleri  «Rusya», vesti.ru, Strana druzey (Arkadaş dünyası), Digitalrussia.tv, strana.ru) 2014 yılında 52,9 milyar ruble harcadı (yaklaşık 1,3 milyar dolar). Birkaç ay önce ilhak edilmiş Kırım’da TRDTRYŞ desteğiyle Toplumsal Kırım Tatar Televizyon ve Radyo Şirketi faaliyete geçirildi, içine “Millet” televizyon kanalı ve “Vatan sedası” radyo istasyonu girdi. Yaklaşık hesaplara göre 2015 yılında TRDTRYŞ’in ihtiyaçları için 55 milyar rublelik bütçe planlandı, bunların içinde «Yurtdışında Rusya imajının oluşturması» adlı özel programı çerçevesinde – 12,2 milyar ruble ve uluslararası faaliyetin desteklenmesi için ek olarak 3,5 milyar ruble tahsis edildi.

b) Uluslararası haber ajansı «Russia today» (Russia Today televizyon kanalı, video haber ajansı Ruptly, uluslararası Internet stüdyosu Sputnik, RIA Novosti, Ria.ru web-sitesi ve diğerler) 2014 yılla kıyasla harcama kısmını %41 olarak arttırdı. Bu harcamalar RT şirketinin Londra ofisinin açılışı ve Fransızca ve Almanca dillerinde yirmi dört saat yayın yapan kanalların organize edilmesine bağlıdır. Ayrıca “Rusya Bugün” ajansı, “Rusya’nın sesi” radyo istasyonunu devralıp, “RIA Novosti” kanalını kendi bünyesine dâhil etti. Resmi verilere göre:

– Russia Today‘in 2014 yılının bütçesi 500 milyon dolar etti.

– RIA Novosti ve «Sputnik» haber ajansının 2014 yılının bütçesi neredeyse 4,5 milyon dolar etti.

Farklı bilgilere göre Uluslararası Haber Ajansı “Russia Today”ın 2015 yılın toplam bütçesi 650 milyon dolar edebilir.

c) Birinci Rusya kanalı («Birinci kanal. Dünya ağı»). Bunun temelinde Letonya (“BBK Letonya”), Estonya (“BBK Estonya”) ve Litvanya (“BBK Litvanya”) dallarına ayrılan “Birinci Baltik kanalı”nın yayını başlatıldı. Ayrıca, SES İsveç şirketiyle yapılan sözleşmeye göre Birinci Baltik Kanalı, sinyalin uyduya verilmesini ve Baltik ülkelerinin kablo televizyon ağının bağlanmasını ödemektedir. Bu amaçlar için Birinci Rusya Kanalı 2014 yılında bütçeden 150 milyon dolar aldı. 2015 yılında kanala hem benzer bir bütçe ayrıldı, hem de 3,5 milyar ruble (64 milyon dolar) tutarında ek finansman tahsil edildi ki, “düşmüş” rublenin kur farkı kapansın;

d) Gazprom-media holdingin finansmanı («NTV», «TNT» televizyon kanalları; uydu televizyon kanalı «NTV-PLUS»; radyo istasyonu CITY-FM, Moskova Yankısı, Otoradyo, 101.ru; yayın evi «Yedi gün»; sinema stüdyosu «NTV-sinema», «Central Partnership»; İnternet siteler Rutube ve Now.ru vs) “Gazprom” şirketinin üzerinden gerçekleşiyor. Bu günlerde «Gazprom-Media» yayınını yeni kanallarla genişletiyor. Yaklaşık hesaplara göre bunların yıllık finansmanı 300 milyon dolar civarında edebilir;

e) Ulusal Medya Grubu (UMG) kendini özel medyaholding olarak konumlandırıyor. Bu gruba: «Beşinci kanal», REN TV, LifeNews TV televizyon kanalları; «İzvestiya (Haberler)» gazetesi, LifeNews.ru web-sitesi; «Rus haber servisi» stüdyosu giriyor.

Finansman, şirketin lehtarları olan “Sogaz” şirketi, “Rusya” bankası ve “Surgutneftegaz” üzerinden yapılmaktadır. LifeNews kanalı kısmen (%49) Ulusal Medya Grubuna ait olup, finansmanını “Surguteks”ten alıyor. Yaklaşık hesaplara göre Ulusal Medya Grubunun yıllık finansmanı en az 300 milyon dolar edebilir;

f) Russia Beyond the Headlines– “Rusya gazetesi”nin uluslararası yayın projesi, periyodik olarak 16 dilde en ünlü dünya yayınlarının (The Washington Post (ABD), The New York Times (ABD), The Daily Telegraph (Büyük Britanya), Le Figaro (Fransa), Süddeutsche Zeitung (Almanya), The Economic Times (Hindistan), Folha de Sao Paolo (Brazilya), La Repubblica (İtalya), JoongAng Ilbo (Güney Kore), China Business News (Çin) vs) ücretsiz basılı ve elektronik eki olarak yayımlanıyor. Bütçenin bütçelemesi “Rusya Gazetesi”nin çerçevesinde yapılıp, 10-12 milyon dolar civarında edebilir.

Sonuç olarak, Kremlin Rus medya etki sisteminin çalışması için yıllık 2626 milyon dolar harcıyor.

Bilgisel etki açısından çok büyük rol Rus iletişim ağı araçları oynamaktadır:

Rus sosyal medya siteleri «Odnoklassniki» (Sınıf arkadaşları), «VKontakte» (Temasta) ve «Moy Mir» (Benim dünyam), ve ayrıca instant-messenger «Mail.Ru agent» ile posta servisi «ICQ» 2014 yılından beri tamamen Mail.Ru Group Rus Internet şirketinin elinde  toplandı. Mecazi olarak tüm bunlar tek bir “çatının” altında tek sosyal İnternet platformunu oluşturmaktadır.

Mail.Ru Group şirketinin yöneticisi ise Kremline yakın Rus oligark Alişer Usmanov  (%45 hisselere sahip).

Rus sosyal İnternet platformunun yaklaşık yıllık finansmanı 50 milyon dolar edebilir.

Kremlinin yazılım, bilgisayar ve ağ etkileme araçları birkaç ünlü gruplarla teşkil edilmektedir:

«Kasperski Laboratuarı» – İnternet ağında «aktif eylemlerinde» Rusya FSB’in çıkarlarında çalışıyor;

«Siberberkut» projesi – hacklenmiş sitelerin malzemelerini internet ağında yayınlayan Rus hacker grubudur. Bazı verilere göre bu kurum «Siberberkut» Rus gizli servislerinin projesi‘dir.

FSB (Federal Güvenlik Servisi), İçişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı ve diğer kurumların özel siber güvenlik departmanları kendi kurumları tarafından finanse ediliyor.

Rus hackerlerin yıllık finansmanı 100 milyon dolar edebilir.

Bunun dışında Rusya’da dallı İnternet trol kuruluşları çalışmaktadır (troller – sosyal medyada gerekli yazı ve yorum yazan kişiler). Bunların ofisleri RF’nun farklı bölgelerinde yerleşiktir: Olgino köyü (Sankt-Petersburg), Yablonovskiy köyü (Adıge Cumhuriyeti), Perekatnıy köyü (Adıge Cumhuriyeti), Zelenıy Gorod (Nijegorodskaya ili), Belgorod şehri, Ryazan şehri, Habarovsk şehri, Kaliningrad şehri vs. Bu kuruluşlardan en ünlüsü – ООО «İnternet Araştırmaları» (Sankt-Petersburg ş.). Ortalama hesaplara göre Rusya’daki sosyal medyalarda 3 bin operatörlerin maaşları için 1800 milyon ruble (32,4 milyon dolar) gereklidir.

Sonuç olarak, yazılım ve ağ etki unsurları için yıllık 132,4 milyon ABD doları gerekiyor.

Rus kamuoyunun sosyal oluşturma sistemi Rus kamuoyu araştırma_merkezi (RKAM), ve ayrıca araştırma ajansı Avrasya monitörü, sosyal servis Kamuoyu Vakfı, analitik merkez «Levada-sentr» ve diğer kuruluşlar ile teşkil edilmektedir.

Bu kuruluşlar sosyal araştırma sonuçları aracılığıyla gerekli kamuoyunun modellenmesi için temel oluşturmaktadır.

Ukrayna’da RKAM ve kuruluşlarının faaliyeti, 2014 yılında “Kırım referandumu” ile ilhak edilmiş Kırım’daki “seçimlerin” organizasyon hazırlığında göründü.

Sosyal anketler daha gerçek görünsün diye RKAM çalışanları, “desteklenen birlik” olan Kırım Cumhuriyet Siyasi ve Sosyolojik Araştırma Enstitüsü’nü tasarlayıp, kurdular, ve halkoylaması sonuçlarını açıklarken enstitünün verilerine dayanıyorlardı.  Yazın 2015’te “Lugansk Halk Cumhuriyeti” ve “Donetsk Halk Cumhuriyeti”nde neredeyse aynı anda iki sosyolojik araştırma merkezi ortaya çıktı, isimleri bile aynı: «Osobıy Status /Özel Statü». Bunlar işgal edilmiş bölgede “kendi düşüncelerini” dikte ettiriyorlar.

Rus kamuoyu oluşturma kurumlarının faaliyeti birçok kez yurtdışında da tespit edildi, şöyle ki, yerel medyalarda kendi “araştırmalarının” sonuçlarını yayınladılar.

Kremlin’in “sponsorlu” sosyolojik araştırmaları ve tanınmayan bölgelerde kontrol altındaki kurumların desteklenmesi için ayırdığı yaklaşık yıllık bütçesi 100 milyon dolara kadar çıkabilir.

Toplumsal ulusal yurtdışı etkisi başlıca BDT, yurtdışında yaşayan yurttaşların işleri federal acentesi Rossotrudniçestvo tarafından sağlanıyor. Dünyanın 80 ülkesinde bulunan temsilciliklerinden oluşuyor.

Rossotrudniçestvo, Rusya Dışişleri Bakanlığının bir departmanıdır. Resmi verilere göre 2013 yılında yurtdışında yapılacak “yumuşak güç” eylemleri için neredeyse 330 milyon ABD doları tahsil edildi. Muhtemelen 2014 yılındaki giderler buna benzerdi. 2015 yılına gelince, RF hükümeti Rossotrudniçestvo’nun Rusça dilinin promosyonu için yaptığı projelerin finansmanını 2 milyar ruble (36 milyon dolar) arttırdı.

Bunun dışında, yurtdışında toplumsal, siyasal ve iş iklimi kamu kurumlar aracılığıyla oluşturulup, toplumsal örgütler olarak hareket eden devlet vakıfların faaliyeti yardımıyla gerçekleştirilmektedir. Devlet vakıflarının amacı, yurtdışı kitlesinin Rus kültürü, tarihi v siyasetine katılmasıdır. Bu vakıfların en önemlileri aşağıda verilmiştir:

Kamu kuruluş vakıf «Russkiy mir /Rus dünyası/» – çeşitli ülkelerde tarih, dil ve kültürün yaygınlaştırılması. Vakfın kurucuları Rusya Federasyonu adına RF Dışişleri Bakanlığı ve RF Eğitim ve Bilim Bakanlığı oldu. Kamu kurumun faaliyeti tüm Avrupa ülkelerini ve BDT ülkelerini kapsıyor. Vakfın yıllık bütçesi 750 milyon ruble artı “Russkiy mir” adlı web-site ve radyo istasyonunun finansmanı yaklaşık 10 milyon ruble (15,2 milyon dolar) etmektedir.

Hükümet dışı kuruluş A.M.Gorçakov Kamu Diplomasi Destek Vakfı Rusya’nın dış politika imajının iyileştirilmesini amaçlamaktadır. Vakıf Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından kuruldu. Kuruluş, yabancı ülkelerin medyası ve elektronik bilgi kaynaklarını destekleyip, yurtdışındaki yurttaş kuruluşlarına finansal, yöntemsel ve örgütsel destek vermektedir. Gorçakov Vakfı bugünlerde aktif bir proje olan ve faaliyetini eski Sovyet kampı ülkelerinde devam ettiren  “Halk Diplomasisi”ni desteklemektedir. Vakıf faaliyetinin yıllık bütçesi 55 milyon ruble (1,1 milyon dolar) etmektedir.

Ticari olmayan kuruluş Dış politika ve uluslararası ilişkiler alanında Rus uluslararası işler kurulu. RF Dışişleri Bakanlığı ve RD Eğitim ve Bilim Bakanlığı, Rusya Bilimler Akademisi, Rus sanayici ve girişimci birliği ve haber ajansı “İnterfaks” tarafından kuruldu. Rusya’nın Avrupa ve dünyada kamu diplomasisi ve “yumuşak güç” araçlarından biridir. Kurulun baş amacı, Rusya politikasının çıkarları doğrultusunda gerekli kamuoyunun oluşturulması ve elit ile toplumun ruh halinin denenmesidir. Kurul faaliyetinin yıllık bütçesi yaklaşık 5 milyon dolar etmektedir.

Hükümet dışı kuruluş Tarihi perspektif vakfı Demokrasi ve İşbirliği Enstitüsünün Avrupa (Paris) ve Amerika (New-York) şubelerinin finanse edilmesi için kuruldu. Enstitünün faaliyeti Rus fikirlerinin yaygınlaştırılması ve uluslararası ilişkileri, jeopolitik, tarih ve medya alanında Rusya’nın dış politikasına desteğin sağlanması üzerinde yoğunlaştırılmaktadır.  Vakıf faaliyetinin yıllık bütçesi yaklaşık 3 milyon dolar etmektedir.

Sonuç olarak, Moskova’nın toplumsal ve ulusal yurtdışı etkileme eylemleri için yaptığı yıllık masraflar yaklaşık 390,3 milyon dolar etmektedir.

Milliyetçi ve aşırı radikal hareketler yardımıyla yurtdışı kamuoyunun etkilenmesi Kremlin ile bazı Avrupa kamu ve siyasi kuruluşlarının yönetimi arasında oluşturulan iletişim kanalı aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.  Bunların arasında «Front National» (Fransa), «UKIP» (Büyük Britanya) «BNP» (Велико Büyük Britanya британия) «AfD» (Almanya), «Jobbik» (Macaristan), «Latvijas Krievu savieniba» (Letonya), «Atak» (Bulgaristan), «Forza Italia» (İtalya) ve diğerler. Bu kuruluşların birçoğu ulusal ve Avrupa Parlamentolarında temsil edilmektedir. Kremlin sadece faaliyetleri ve seçim kampanyalarını değil, onlara ait medyalarını da (gazete, TV) finanse etmektedir.

Anlaşılan şu ki, Kremlin’in “Gece Kurtları” adlı Moskova motosiklet kuruluşunun önderliğinde Rus motosiklet hareketinin yurtdışına yaygınlaştırma denemelerini de aynı kategoriden sayabiliriz. Bunların açık amacı, yurtdışında hemfikirleri bulup, Rusya politikasının çıkarları çerçevesinde yeni iletişim kanallarını oluşturmaktır.

Tahmini hesaplara göre bu destek, Kremlin’e 200 milyon dolar mal oluyor.

***

Böylece, bilgi kampanyasının sürdürülmesi için Moskova, Donbass’taki askeri teçhizattan yurtdışı kamuoyunun “yumuşak etkileme” unsurlarına kadar tüm bilgi savaş araçlarını kullanıyor.

Bununla birlikte, Rusya Federasyonu’nun bilgi kampanyasının sürdürülmesi için yıllık en az 3,5 milyar dolar harcadığını hesaplayabiliriz.

Son üç yıl boyunca Rus bilgi makinesinin aşırı yoğun rejimde çalıştığı faktörünü hesaba katarsak Amerikalı kongre üyesi Dan Mica’nın ne demek istediği ortaya çıkıyor. Mica’nın söz ettiği dokuz milyar ABD doları, Rusya’nın bilgi savaşına yaptığı masraf şemasına pek uymaktadır.

Rusya’nın 2016 yılında “medya destek” bütçesini azaltacağı bilgisi de düpedüz popülizmdir, çünkü Kremlin’in bilgi makinesi çalıştırıldıysa, onu aniden durdurmak pek mümkün görünmüyor. Üstelik Kremlin’in propaganda yayma programları kapatılmamış ve durdurulmamıştır. “Bütçeyi azaltmak amacıyla” sadece bitirme tarihlerini kaydırdılar.

Vyaçeslav Gusarov, bilgi güvenlik uzmanı, “BD” grubu.
Kaynak: sprotyv.info.

Kaynağa link atarak paylaşırsanız seviniriz! Creative Commons – Attribution 4.0 International – CC BY 4.0. Facebook, Twitter ve Telegram’da InformNapalm’ın sayfalarını takip edin. InformNapalm’a nasıl destek verebileceğiniz hakkında okuyun.